Laudacja dla Prof. Dr. Inż. Stanisława Portalskiego wygłoszona 14 października 2010 roku z okazji przyznania Jemu Doktora Honoris Causa Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie
Dane osobowe profesora Stanisława Portalskiego
Wiek: 90 lat
Stan Cywilny: wdowiec (żonaty dwukrotnie: Dorothy Lawry – dzieci: Aniela i Kazimierz, oraz z Haliną Zawirską, córka Aniela).
Stanisław Portalski urodził się 24 kwietnia 1920 roku w Starej Białej niedaleko Płocka jako syn Władysława i Walerii z Boronińskich; w rodzinie, której korzenie sięgają czasów króla Stefana Batorego (XVI wiek).
W Starej Białej skończył szkołę powszechną, po której w 1933 roku kontynuuje edukację w słynnym płockim gimnazjum “Jagiellonka”. W 1939 roku zdaje tam maturę jako prymus.
Rozpoczęcie II Wojny Światowej zaskakuje go podczas pobytu na hufcu pracy w Osowcu nad Biebrzą gdzie budował bunkry wojskowe. Bierze udział w kampanii wrześniowej, w tym w obronie Grodna przed bolszewikami. 23 września zostaje internowany przez Litwinów, początkowo w Birsztynach nad Niemnem, a później w Wyłkowyszkach. Spotyka tam Edwarda Szczepanika późniejszego ostatniego Premiera Rządu Rzeczypospolitej na Uchodźstwie, z którym losy sprzęgną Go ponownie później.
W 1940 obóz internowanych zostaje przejęty przez Rosjan. Wraz z innymi zostaje przetransportowany na półwysep Kola, u ujścia rzeki Panoj, gdzie pracował przy dostarczaniu żywności i materiałów do budowy lotniska. Tam zastaje Go umowa Sikorski-Majski regulująca stosunki dyplomatyczne Polski i ZSRR. W połowie lipca 1941 przewieziony do Wjaźnik koło Moskwy, gdzie wstępuje do Armii Polskiej organizowanej przez generała Andersa. Przydzielony jest do V Dywizji Szkoły Podchorążych, a po pewnym czasie do Kompanii Lotniczej.
W marcu 1942 roku wypływa statkiem “Krasnowodzk” przez morze Kaspijskie do Pahlevi w Persji Północnej. Z Persji, przez Bombaj, Kapsztad przedostaje się w końcu maja 1942 roku do portu Greenock w Szkocji, w okolicach Glasgow. Wstępuje tam do Administracyjnego Ośrodka Polskiego Lotnictwa w Blackpool. Kończy kursu obsługi radaru i zostaje instruktorem w Gimnazjum Łączności dla Małoletnich Polaków. Uczył tam obsługi radia i radaru, ale także fizyki. Potem kończy z pierwszą lokatą Oficerską Szkołę Łączności RAF w Cranwell.
Po zakończeniu wojny zwolniony zostaje z wojska i osiedla się w Londynie. Podejmuje studia na Polish University College w Londynie (największej polskiej szkoły wyższej na obczyźnie prowadzonej siłami polskich profesorów – członków Rady Akademickiej Szkół Technicznych – RAST-u).
Kończy ją jako inżynier chemik. W 1950 roku otrzymuje magisterium z chemii na Uniwersytecie Londyńskim.
Po skończeniu studiów podejmuje pracę na Wydziale Inżynierii Chemicznej UCL na stanowisku asystenta, a potem wykładowcy.
W 1952 roku podejmuje pracę w Battersea Polytechnic w Londynie, gdzie doktoryzuje się w 1960 roku. W tezie doktorskiej wyprowadził teoretyczny wzór na obliczanie pofalowanej powierzchni cienkich warstewek cieczy spływających w kolumnach reakcyjnych i udowodnił ścisłą zależność między liczbami Reynoldsa i Froude’a w przepływach dwu-fazowych.
Praca ta została opublikowana w AIChE Journal w lipcu 1964 pod tytułem: The relationship between the Froude and Reynolds numbers in falling vertical films.
Od 1968 roku pracuje na Uniwersytecie w Guilford, w hrabstwie Surrey jako starszy wykładowca hydrodynamiki i termodynamiki. Jest jednocześnie kierownikiem laboratorium chemicznego na Wydziale Inżynierii Chemicznej. Tam przechodzi na emeryturę w 1985 roku. Jakkolwiek przez kolejne 8 lat, kontynuuje jeszcze pracę w laboratorium chemicznym.
Jednocześnie, od 1964 roku jest profesorem inżynierii chemicznej na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie (PUNO), gdzie od 1991 roku do dzisiaj pełni role dziekana Wydziału Nauk Technicznych.
We wczesnych latach pracy w PUNO znany był jako surowy egzaminator przy weryfikacji dyplomów inżynierów polskich przybywających z kraju do UK a starających się ich uznanie ich przez RAST.
Później zorganizował kursy komputerowe, które do dzisiaj są prowadzone przez Instytut Technologii Komputerowej PUNO.
W latach 1958-1964 opublikował 10 prac naukowych w międzynarodowych pismach inżynieryjnych takich jak: „Industrial and Engineering Chemistry”, „Chemical Engineering Science”, „Transactions of the Institute of Chemical Engineering”.
Prezydent Ryszard Kaczorowski odznaczył Go w 1989 roku Złotym Krzyżem Zasługi za dokonania naukowe i pracę społeczną.
W 1965 roku zostaje członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie w Londynie (PTNO) i odtąd bierze czynny udział w pracach Towarzystwa.
Na zaproszenie prof. Szczepanika ówczesnego prezesa PTNO w 1986 roku zostaje Redaktorem Naczelnym Rocznika PTNO. W pracy tej jest zaangażowany przez kolejnych 11 lat, a później od roku 1997 roku przez kolejne 5 lat jest Sekretarzem Generalnym PTNO.
W 2003 roku na Walnym Zebraniu PTNO zostaje wybrany Prezesem, którym jest do dzisiaj.
Współuczestniczy w organizacji i bierze udział w Kongresach Kultury Polskiej w 1985 i w 1995 roku w Londynie. Współpracuje z Polską Akademią Umiejętności i bierze udział w I Kongresie Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie zorganizowanym w Krakowie w 2005 roku.
Najważniejszym dokonaniem profesora Portalskiego w tym okresie była współredakcja 7-tomowego dzieła pt. “Materiały do dziejów polskiej emigracji niepodległościowej 1939-1990” wydanego przez PTNO oraz opracowanie “Historia Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii” opublikowane w 2000 roku na 60-lecie STP.
W latach 1985-95 wspólnie z prof. Szczepanikiem nie tylko przygotowywał dwa Kongresy Kultury Polskiej, ale także dzieło w języku angielskim pt. “The Polish Cultural and Scientific Heritage at the Dawn of the Third Millennium” opublikowane w 2003 roku.
Redaktorem całości był prof. Edward Szczepanik, a Stanisław Portalski redagował dział: Mathematics, Natural Sciences and Technology.
Ostatnim osiągnięciem publikacyjnym profesora Portalskiego jest wydana w 2009 roku książka pt. “Zarys Historii Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie”.
Nie bez znaczenia jest udział profesora w pracach Światowej Rady Badań nad Polonią (ŚRBnP), organizacji która powstała z inicjatywy PTNO. ŚRBnP koordynuje działalność naukową badań polonijnych i upowszechnianie wiedzy o Polonii. Cele te realizuje m.in. poprzez inicjowanie i koordynowanie badań naukowych, organizowanie zjazdów, konferencji odczytów naukowych, gromadzenie dokumentacji i wydawnictw polonijnych, wydawanie periodyku prezentującego wyniki badań polonijnych, upowszechnianie wiedzy o Polonii, współpracę z władzami, instytucjami oraz organizacjami krajowymi i zagranicznymi.
Profesor jest wiceprezesem ŚRBnP od chwili jej powstania w 1997 roku.
Oprócz pracy naukowej i społecznej bardzo mocno zaangażowany jest w życie parafii Kościoła Katolickiego pod wezwaniem Chrystusa Króla na Balaham w Londynie. Za tą działalność otrzymał Papieski Order “Bene Merenti”, Złoty Krzyż Zasługi Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii oraz Złoty Prymasowski Medal Zasługi “Zasłużonemu w Służbie Kościołowi, Narodowi, Ojczyźnie” wręczonym przez Jego Eminencję kardynała Józefa Glempa, Prymasa Polski.
Jest również odznaczony KrzyżemWojny Obronnej 1939 oraz Krzyżem Zesłańców Sybiru.
W podsumowaniu można powiedzieć, że prof. Portalski to:
Primus Inter Pares: Naukowiec–Patriota– Obywatel
Kiedy czynny zawodowo, prof. Portalski był uczonym chemikiem, który nie tyle pracował jako chemik w przemyśle chemicznym, a był badaczem, który specjalizował się w praktycznych zastosowaniach teorii przepływów wielofazowych w procesach realizowanych w chemii przemysłowej, ale również optymalizacją produkcji metanolu. Szczególnie sprawa produkcji metanolu jest interesująca obecnie, kiedy szukamy alterantywnych źródeł energii.
Był i ciągle jest wielkim społecznikiem zaangażowany w sprawy Polski, starającym się zachować od zapomnienia i przekazać następnym pokoleniom dokonania Polaków, których los rzucił poza granice kraju. Ludzi, którzy nigdy nie przestali wierzyć w wolną Polskę i wszystkie swoje najlepsze lata życia dla niej poświęcili.
Jego życiowe dokonania pełniej niż w tej laudacji opisane są w książce pod tytułem: Wspomnienia Jagiellończyka: Prof. Portalski w rozmowie z Leszkiem Skierskim, wydanej w 2009 roku z okazji 100-lecia płockiej „Jagiellonki” – szkoły od której w 1933 roku prof. Portalski chwalebnie rozpoczął swoją edukację
Wśród innych osób publicznie oceniających prof. Portalskiego jest prof. Andrzej Targowski, ówczesny prezes ŚRBnP, powiedział w swoim wystąpieniu w Suwałkach podczas Międzynarodowej Konferencji “Polonia i Polacy na świecie” we wrześniu 2006:
“W naszej Radzie prof. Portalski reprezentuje od 1997 roku naukowe środowisko z Wielkiej Brytanii, które jest jednym z najprężniejszych środowisk polskich na Obczyźnie. Jest to środowisko uchodźcze, a nie polonijne. Polonia to Polacy wrośli mocno w kraj osiedlenia albo nawet urodzeni poza Polską, natomiast uchodźcy to Polacy z reguły urodzeni w Polsce, ktorzy wszystko co robią to robią, dla dobra Polski, bowiem na nią “chorują” i są największymi jej patriotami”.
Prezydent Kaczorowski w listopadzie 2006 roku napisał: Profesor Portalski jest zawsze obecny tam gdzie potrzeba Jego rady i doświadczenia, a serdeczny i otwarty stosunek do ludzi jedna Mu wzajemność i zwiększa szeregi Jego przyjaciół. Postać Profesora, Jego dokonania w służbie Bogu i Ojczyźnie, są drogowskazem dla młodego pokolenia Polaków.
Wygłosił: dr inż. Andrzej Fórmaniak